Komment um greiðsluaðlögun

Eftirfarandi er komment á bloggi Marinós G. Njálssonar um þennan dóm og þessi lög - ég set það hér líka, þar sem markmiðið með þessu bloggi er nú einusinni að halda utanum það sem maður er að pæla.

Þetta er vandasamt mál að henda reiður á. Ég er sammála þér um bankinn ætti að tapa peningum á því að lána manninum. Það er ótækt að áhættan af því að sjást ekki fyrir sé öll lögð á neytandann, en að nánast engu leyti á atvinnumanninn sem hann semur við. Eins ætti bankinn að hafa ráðgjafarskyldu, þeas skyldu til þess að segja viðskiptavininum að hann hafi ekki efni á því að kaupa hús ef greiðslubyrðin er hærri en heildartekjurnar. Sá sem gerði þetta greiðslumat hefur augljóslega ekki verið vakandi í vinnunni þann dag.

Grunnurinn að vanda þessa tiltekna manns virðist þó samkvæmt lýsingu hæstaréttar fyrst og fremst vera sá að örorkubæturnar duga engan veginn til þess að framfleyta honum og þremur börnum, sama hvort hann býr í leiguhúsnæði eða eigin íbúð. Árið sem hann keypti íbúðina var greiðslubyrðin af íbúðinni hærri en tekjur hans. Egill Helgason birti nýlega frásögn tekjulágrar konu sem gat ekki fengið lánað til þess að kaupa sér íbúð þó greiðslubyrðin myndi verða lægri en húsaleigan. Það er hin hliðin á þessarri stöðu - ekki að það afsaki bankann í þessu tiltekna máli.

Á móti ráðgjafarskyldu bankans kemur, eins og þú segir, að lántakandinn ber sjálfur ábyrgð á því að ráðast ekki í fjárfestingar sem hann hefur ekki efni á.

Það sem ég er að reyna að nálgast er, að það eru tvær hliðar á þessu máli. Í fyrsta lagi þá hefur löggjöf, sérstaklega neytendalöggjöf, varðandi fjármálamarkað og varðandi greiðsluerfiðleika og greiðsluþrot verið í ólestri á Íslandi svo lengi sem elstu menn muna. Það er ótækt að ein mistök geti hneppt fólk í ævilanga fátækt, hundelt af 'kröfuvakt' og öðru slíku. Greiðslujöfnunarlögin eru tilraun til þess að bæta þessa stöðu. Að því leyti til getur viðmiðið ekki átt að vera hvort viðkomandi hafi hagað sér á "ámælisverðan hátt", heldur hvort hann muni fyrirsjáanlega geta borgað skuldina.

Í öðru lagi verður löggjöf um greiðsluaðlögun að vera þannig að menn hafi ekki hvata til þess að kaupa sér dýra hluti og taka mikla áhættu í von um að skuldirnar gufi síðar upp, eða að taka ný lán eftir að þeim er ljóst að það stefni í greiðsluaðlögun. Ég er ekki að segja að þetta hafi verið tilfellið hjá þessum manni, heldur að almennt séð verði að skipta áhættunni þannig að bankinn hafi hvata til þess að gera vandað greiðslumat og veita sæmilega ráðgjöf, og að lántakandinn hafi ekki hvata til þess að reisa sér hurðarás um öxl. Það er væntanlega þetta sem menn hafa átt við þegar þeir settu skilyrðið um "ámælisverðan hátt" inn í lögin, enda stendur það við hliðina á skilyrði um að menn megi ekki taka lán með "ráðnum hug" um að leita greiðsluaðlögunar.

Lögin um greiðsluaðlögun (24/2009) stefna augljóslega að því að ná þessum markmiðum, en án þess að þekkja þetta tiltekna dæmi í meiri smáatriðum er erfitt að átta sig á því hvort undantekningarákvæðin sem beitt er í þessu tilfelli séu of breitt orðuð. Það virkar óneitanlega sem svo að það hefði verið sanngjarnt að fella niður hluta af skuldum þessa manns. En spurningin hlýtur að vera hvernig væri hægt að laga lögin, þannig að jafnvægið yrði betra?

Arion

Úr því stjórn Kaupþings ætlar á annað borð að skipta yfir í nafn úr grískri goðsögn, þá hefði Íkarus kannski verið meira viðeigandi.

Outwitting bureaucracy

Eitt það sem ég hef ekki tekið eftir í þessu myndbandi fyrr en nú, er að þegar speakoverinn segir hvernig Kaupþing eigi að halda áfram að vaxa, þá er fyrsti liðurinn: outwitting bureaucracy. Á góðri íslensku: að plata eftirlitsaðila.

 

We think we can continue to grow the same way we always have: by outwitting bureaucracy, by moving faster, being flexible, building clients businesses and our own, and have fun doing it.

Semsagt, við höldum okkur geta haldið áfram að vaxa með sömu aðferðum og við höfum alltaf beitt: að vera eftirlitsaðilum klókari, að hreyfast hraðar, að vera sveigjanleg...

 

Kröfuhafar

Nú fagna flestir því að íslensku bankarnir komist í eigu erlendra kröfuhafa. Það virðist vera skásta leiðin út úr hruni þeirra.

Maður les nöfn frægra bankastofnana eins og Deutsche Bank og Sumimoto – ja, það liggur við að maður fyllist gleði.

Segir Egill Helgason, og telur tortryggni ríkja gegn útlendingum í viðskiptum. Í gamla daga var látið eins og íslendingar væru svo einstaklega heppnir með kapítalista, við þyrftum að passa okkur alveg sérstaklega að fá ekki hingað of marga útlendinga. Margir urðu fyrir nokkru áfalli þegar kom í ljós að íslendingar hefðu enga sérstaka viðskiptahæfileika, og væru engu betri kapítalistar en aðrir.

Nú er skriðið fyrir nöfnum eins og Deutsche Bank og Sumitomo. Það á sennilega eftir að koma einhverjum á óvart þegar kemur í ljós að erlendir kapítalistar eru nákvæmlega jafn þægilegir í viðskiptum og íslenskir. Það verður nákvæmlega ekkert skemmtilegra eða leinlegra að tala við innheimtulögfræðinga Deutsche Bank en við innheimtulögfræðinga Kaupþings. 

Fyrir utan það, að það eru væntanlega fjárfestingabankar eða sjóðir í eigu Deutsche og Sumitomo sem eiga kröfur á íslensku þrotabúin. Ég hef nákvæmlega enga trú á því að nokkur erlendur viðskiptabanki fari að taka beinan þátt í rekstri íslenskra viðskiptabanka fyrir þá tilviljun að hafa átt í þeim skuldabréf þegar þeir fóru á hausinn. 

Tilskipun um innistæðutryggingar

Umræðan um það hvort ríkinu beri að tryggja icesave reikningana er merkileg. Miðað við hversu margir hafa skoðun á tilskipun ESB um innistæðutryggingar skyldi maður halda að þennan tengil væri víðar að finna.  Skoðun Stefás Más og fleirri virðist vera að með því að setja upp innistæðutryggingarsjóð sé búið að uppfylla kröfur tilskipunarinnar. Ég sé því ekki stað í lagatextanum, en skal svosem heldur ekki gera mér upp mikla þekkingu á evrópurétti.

Skv. síðasta ársreikningi Tryggingarsjóðs voru eignir hans (og eigið fé, því skuldirnar voru nánast engar) rúmlega 8 milljarðar. Á sama tíma var Landsbankinn einn með um 1500 milljarða í innlán. Ég veit ekki hversu stór hluti þess fjár féll undir innistæðutryggingar, en það er allavega augljóst að þessir 8 milljarðar hefðu heldur ekki hrokkið til þó Landsbankinn einn hefði farið á hausinn. 

Í tilskipuninni stendur að meðlimsríkjum EES beri að sjá til þess að innistæður í bönkum séu tryggðar með amk. 20.000 ECU á mann. Það er lágmarksupphæð. Það stendur ekkert um að það megi ákveða einhverja heildarupphæð og sem takmarki trygginguna við lægri upphæð en lágmarkið.

Það sem Stefán vísar til er þetta: "this Directive may not result in the Member States' or their competent authorities' being made liable in respect of depositors if they have ensured that one or more schemes guaranteeing deposits or credit institutions themselves and ensuring the compensation or protection of depositors under the conditions prescribed in this Directive have been introduced and officially recognized"

Spurningin er þá hvort tryggingarsjóður sem aldrei hefur átt nokkra von um að tryggja innistæður í stóru, íslensku bönkunum teljist vera nægjanlegur til þess að uppfylla kröfur tilskipunarinnar. Ég hef enga trú á því. Mér finnst það raunar svo fráleitt að það sé furðulegt að nokkur maður haldi því fram í alvöru. Kröfurnar eru:

Article 4

1. Deposit-guarantee schemes introduced and officially recognized in a Member State in accordance with Article 3 (1) shall cover the depositors at branches set up by credit institutions in other Member States.

Article 7

1. Deposit-guarantee schemes shall stipulate that the aggregate deposits of each depositor must be covered up to ECU 20 000 in the event of deposits' being unavailable...

4. Member States may limit the guarantee provided for in paragraph 1 or that referred to in paragraph 3 to a specified percentage of deposits. The percentage guaranteed must, however, be equal to or exceed 90 % of aggregate deposits until the amount to be paid under the guarantee reaches the amount referred to in paragraph 1.

Ég skil 7.4 þannig að ef hlutfallsleg skerðing tryggingarinnar eigi að koma til, þá megi aldrei skerða hana meira en svo að innistæður séu 90% tryggðar eða 18.000 ECU. 

Ósáttur við Icesave-lausn